Ein yvirskipað uppgerð við Hin Fría Viljan

"Síggið til, at eingin er, sum ger tykkum til rán við vísdómi heimsins
og fáfongdarvillu, eftir arvalæru manna, eftir barnalærdómi heimsins
og ikki eftir Kristusi!" (Kol. 2:8)

Vit byrja við einum broti úr talu hjá Victor Danielsen

"Mong av teimum, sum taka eftir heiminum í dag, tosa vítt og breitt um menniskjans fría vilja. – Ja, ein vilja hava vit menniskju, og hann er ræðuligur. Eg haldi ikki, at hann er fríur – nei, tvørturímóti, eg veit, hann er ikki fríur. Vit hava ein øgiligan vilja; og tann viljin kastar okkum í armarnar á syndini og heiminum."  (Victor Danielsen)
 
Hvat helt so John Nelson Darby um frían vilja?

Sí her: https://bibletruthpublishers.com/letter-on-free-will/john-nelson-darby-jnd/collected-writings-of-j-n-darby-doctrinal-3/la62460

Og hvat sigur so Óli Nicodemussen?
 
At fólk vilja trúgva uppá ein frían vilja, havi eg sum so einki at innvenda ímóti - tað eru tey vælkomin til, um tey annars klára tað!

Men fríur vilji er ikki ein upprunaligur grundtanki í brøðralæruni - John Nelson Darby trúði ikki uppá fyribrigdið, og størsti evangelisturin í føroysku brøðrasamkomuni, ið hevur gjørt størri skrivligt verk á andaliga økinum, enn vit allir aðrir tilsamans, Victor Danielsen - hann trúði ikki á Hin Fría Viljan
 
Í grundini eru tað heldur ikki so nógv fólk, ið veruliga trúgva uppá ein frían vilja - hóast tey halda seg gera tað - men tað skulu ivaleyst finnast fólk t.d. onkur filosofur, sum ger tað kortini.
Men eg havi so ongum møtt enn persónliga, sum veruliga trýr uppá, at viljin er fríur, hóast flestu fólk, ið eg hava tosað við, halda seg trúgva tí.
Men táið eg so biði tey útgreina, hvat tey meina við, so siga øll (higartil), at tey trúgva, at menniskja kann vilja tað, sum tað hevur hug til og at eingin (heldur ikki Gud) kann tvinga nakran við makt at "vilja" nakað, tí so var tað ikki tey, sum "vildu" nakað, men so vóru tey robottar v.ø.o. Gud ella menniskju kunnu tvinga okkum at gera okkurt, men ikki at vilja nakað - uttan at avtaka viljan og gera okkum til viljaleysar robottar ella í besta lagi instikthandlandi skapningar, sum ikki eru reflekterandi verur.
 
Tað eri eg ikki ósamdur við - og eg kenni ongan reformertan rithøvund, ið er ósamdur við tí, men hetta staðfestir bara, at vit menniskju hava ein vilja - tað sigur einki um spurningin, hvørt hann er fríur ella ikki - eitt menniskja heldur ikki uppat at vera eitt menniskja, hóast tað verður leinkjað í einum fongsli, og viljin heldur ikki uppat at vera vilji, hóast hann verður leinkjaður t.d. av "syndarinnar fjøtrum".

Hvat hildu Martin Luther og John Calvin?

Martin Luther og John Calvin hava skrivað eitt sindur um "hin fría viljan", sum hvørgin teirra trúði uppá - høvuðsverkið hjá Luther um evnið æt faktisk Hin trælabundni viljin - og Luther var meiri "víðgongdur" enn Calvin í hesum málinum.
Sí: https://www.trinityfoundation.org/journal.php?id=171

Jonathan Edwards
 
Høvuðsverkið í øllum teologiskum litteraturi (og faktisk eisini í filosofiskum litteraturi) um evnið er kortini A CAREFUL AND STRICT INQUIRY INTO THE MODERN PREVAILING NOTIONS OF THAT FREEDOM OF WILL eftir Jonathan Edwards - (https://www.monergism.com/freedom-will-ebook)
 
Henda bókin gevur meiri enn alt annað tilsamans, ið er skrivað um evnið. Og í grundini endar kjakið um hin fría viljan við niðurstøðuni hjá Edwards um, at "viljin er stýrdur av tí sterkastu tráðanini ella motivinum" fyri at siga tað í stuttum.
 
Kjakið endar, sigi eg, tí at eingin hevur afturvíst argumentunum hjá Edwards á ein systematiskan og gjøgnumførdan hátt - eg veit faktisk ikki um nakran, sum veruliga hevur roynt heldur.
 
Teir trúgvandi menn, sum framvegis tosa um ein "frían vilja" hava ikki skilt Edvards (ja, bókin er tung at lesa) ella - í flestu førum - teir hava ikki so frægt sum roynt at lisið bókina, tíansheldur gjøgnumhugsað, um teir eru samdir við argumentini og niðurstøðunar - og teir postulera í staðinfyri sum eina trúarjáttan, at
 
1. "Menniskja hevur ein frían vilja", ella
2. "Gud hevur givið menniskjanum ein frían vilja", ella (uppaftur verri, at)
3. "Bíblian lærir, at menniskja hevur ein frían vilja" (!) - men eingi skriftstøð finnast um tað, tí hvørki orðingin ella konseptið finnast í bíbliuni - hatta er bíbliufremmand filosofi, ið annars harmonerar illa við gudstrúgv yvirhøvur og als ikki við bíbilska gudshugtakið.
 
Kanska eg skrivi eina meiri útførliga grein um Hin fría viljan onkuntíð, um eg fái stundir til tað - lutvíst samandráttur av Edvards o.a., men hetta kann vera nóg mikið í fyrstu atløgu.
 
Men sum ein lítlan brellbita:
"Um viljin er fríur, so er tað ikki bara Gud, sum ikki kann stýra honum - tað kanst tú heldur ikki, tí tú mást undirgeva teg hann sjálvur - annars var hann ikki fríur, men stýrdur av tær!"
 
Óli Nicodemussen