Heilagt kall í Guds ævigu ætlan.

(Gud) “sum frelsti okkum og kallaði okkum við heilagum kalli, ikki eftir verkum okkara, men eftir Síni egnu ætlan (protesis) og náði, sum okkum var givin í Kristi Jesusi, áðrenn tíðin byrjaði” (2. Tim. 1:9. UBS).

Orðið, sum Paulus brúkar í hesum ørindi, er: protesis. Hetta er júst sama orð, hann brúkar í Róm. 8:28: “Teimum, ið eftir (protesis) ætlan Hansara eru kallað.”

Hetta orðið er eisini brúkt her:

“(Protesis) ætlan Guds eftir útveljingini” (Róm. 9:11).

“Í Honum hava vit eisini fingið arvalut, við tað at vit frammanundan vóru tilskilað (prooritso) eftir ætlan (protesis) Hansara, sum virkar alt eftir ráði (búley) vilja Síns” (Efs. 1:11).

“Hetta er æviga ætlan (protesis) Guds, sum Hann fullførdi í Kristi Jesusi, Harra okkara” (Efs. 3:11).

So Gud virkar alt eftir ævigu ætlan Síni. Í ævigu ætlan Guds er: At kenna frammanundan, frammanundan tilskilan, útveljing, kall, rættvísgering og dýrdargering.

Ei undir í, at Paulus spyr:

“Hvat skulu vit siga um hetta? Er Gud við okkum (t.e. okkum, sum Hann kendi og tilskilaði frammanundan) — hvør kann tá vera ímóti okkum!
“Hann, sum spardi ikki Sín egna Son, men gav Hann fyri okkum øll (t.e. øll, sum Hann kendi og tilskilaði frammanundan), hvussu skal Hann kunna annað enn geva okkum (t.e.  okkum, sum Hann kendi og tilskilaði frammanundan) alt við Honum (t.e. gera okkum lík mynd Sonar Síns, dýrdargering og kærleika, sum eingin kann skilja okkum frá)!

So spyr Paulus aftur:

“Hvør skal bera klagu móti hinum útvaldu Guds (t.e. tey, sum Hann kendi og tilskilaði frammanundan)! Gud er tann, ið rættvísgerð” (Róm. 8:28-33).

“Á ríkdómsdjúp vísdóms og kunnskapar Guds! Hvussu óútgrundandi eru ikki dómar Hansara, og órannsakandi vegir Hansara!  Tí hvør hevur kent sinni Harrans, og hvør varð ráðgevari Hansara!
Ella hvør gav Honum fyrst, so honum skuldi verðið givið viðurlag!
- Frá Honum, við Honum og til Hansara er jú alt. Honum veri dýrd í allar ævir! Amen” (Róm. 11:33-36).

Kall og útveljing.

“Leggið tykkum tí enn meiri eina við, brøður, at gera kall og útveljing tykkara føst! Táið tit gera hetta, skulu tit aldri snáva; tí á henda hátt skal tykkum ríkliga verða givin inngangur í æviga ríki Harra og Frelsara okkara Jesu Krists” (2. Pæt. 1:10-11).

Evnið í Róm. 9 er útveljing. Ráð Guds eftir útveljingini stendur fast; tí tað er av Honum, sum kallar (Róm. 8:11).

Gud fer at kunngera dýrdarríkdóm Sín á miskunnaríløtunum, sum Hann frammanundan hevður gjørt til reiðar til dýrd (9:23).

So sigur Paulus:

“Og at verða slík kallaði Hann okkum við, ikki bert av Jødum, men eisini av heidningum” (9:24).

Hetta árinamikla kallið t.e., kallið eftir ráði Guds, útinnur altíð tað, tað er ætlað. Tað svitast ikki, at ein, ið verður kallaður við hesum kallinum, eisini verður rættvísgjørdur.

Um ein trýr, at ein syndari kann verða kallaður við hesum kallinum og kortini ikki rættvísgjørdur, so noyðist viðkomandi eisini at trúgva, at ein syndari kann verða rættvísgjørdur uttan at verða dýrdargjørdur, um viðkomandi grundar sína vitan og trúgv á Guds frelsuráð.

Frelsuráð Guds sigur:

“Tey, sum Hann frammanundan tilskilaði, kallaði Hann við; tey, sum Hann kallaði, rættvísgjørdi Hann við; og tey, sum Hann rættvísgjørdi, dýrmetti/dýrdargjørdi Hann við” (Róm. 8:30).

Vit hava sæð, at, tá ið menniskju verða kallað við hesum kallinum, tá kemur evangeliið ikki bert í orðum, men í kraft og Heilaga Andanum og við fullari [sannføring] (1. Tess. 1:5).

So hvat ger hetta kallið í roynd og veru við menniskju, tá ið tey hoyra evangeliið? Jú, tað broytir teirra hugburð mótvegis evangeliinum.

Paulus visti, at, tá ið hann prædikaði Kristus krossfestan fyri menniskjum, so var tað Jødum ástoyt og heidningum dárskapur. Hetta er so, tí tað náttúrliga menniskjað hvørki kann ella vil taka við tí, sum Anda Guds hoyrir til. Tað, sum Anda Guds hoyrir til, er tí náttúrliga menniskjanum dárskapur (1. Kor. 2:14).

Men tá ið Gud kallar menniskju eftir ráði vilja Síns, tá broytist hugburður menniskjans. Áðrenn hetta kallið, er prædikan um Kristus krossfestan menniskjum ástoyt og dárskapur, men tá ið Gud kallar menniskju, gerst pædikan teimum Kristus, kraft Guds og vísdómur Guds.

Gudi dámar væl at kalla menniskju, sum ikki eru vís eftir holdinum. Hví? Tí tað, sum heiminum var dárskapur, útvaldi Gud sær. Hví? Fyri at gera hinar vísu til skammar. Hví? So einki hold skal rósa sær fyri Gudi (1. Kor. 1:26-31).

Guds børn hava als einki at rósa sær av. Tí sigur Paulus:

“Men av Honum eru tit í Kristi Jesusi…(1. Kor. 1:30).

Ja, tað er ikki av okkum, at vit eru í Kristi Jesusi. Nei, tað er av Honum.

Hví?

“fyri at - sum skrivað er -: "Tann, ið rósar sær, rósi sær í Harranum!” 1. Kor. 1:31).

Kall til frelsu.

“Men skylda okkara er altíð at takka Gudi fyri tykkum, brøður, elskaðir av Harranum, at Gud frá upphavi valdi tykkum út til frelsu í halgan Andans og trúgv á sannleikan.
Til hetta kallaði Hann tykkum við evangelii okkara, fyri at tit skulu vinna dýrd Harra okkara Jesu Krists” (2. Tess. 2:13-14).

“Men vit eiga altíð at takka Gudi fyri tykkum, brøður, elskaðir av Harranum, við tað at Gud frá upphavi útvaldi tykkum til frelsu við halgan av Andanum og trúgv á sannleikan” (NASB).

Sambært frelsuráði Guds, kallar Gud menniskju eftir ráði Sínum (Róm. 8:28). Vit vita eisini, at ráð Guds eftir útveljingini stendur fast, av tí at tað ikki er av verkum, heldur ikki av trúgv, men av Honum, ið kallar (Róm. 9:11).

Gud hevði frá upphavi av útvaldt tey í Tessalonika til frelsu. Hvussu upplivdu tey í Tessalonika hetta? Tey hoyrdu evangeliið og vórðu halgað av Andanum  (skild frá ella sett til síðis) og trúðu sannleikanum.

Hvussu visti Paulus, at tey vóru útvald av Gudi?

Paulus sigur: “Vit vita jú, at tit eru útvaldir, tit brøður, elskaðir av Gudi” (1. Tess. 1:4).

Hvussu kundi Paulus vita hetta? Hann svarar:

“Tí evangelium okkara kom ikki bert í orðum til tykkara, nei, í kraft og Heilaga Andanum og við fullari [sannføring]…Og tit gjørdust eftirfylgjarar okkara - ja, eftirfylgjarar Harrans, tá ið tit, mitt í stórari trongd, tóku móti orðinum við gleði í Heilaga Andanum” (1:5-6).

Her hendi veruliga nakað. Tvær ferðir verður Heilagi Andin nevndur. Evangeliið kom til teirra í kraft og Heilaga Andanum, og tey tóku við orðinum við gleði í Heilaga Andanum.

Frelsa hendir við halgan av Andanum og trúgv á sannleikan. Hetta verður ein kallaður til við evangeliinum. Í frelsuráði Guds eitur hetta, at vara kallaður eftir ráði Hansara. Øll, sum verða kallað við hesum kallinum, verða rættvísgjørd og dýrmett/dýrdargjørd (Róm. 8:28-30).

Endamálið við hesum kallinum til frelsu er: “at tit skulu vinna dýrd Harra okkara Jesu Krists” (2. Tess. 2:14). Hetta er alt eftir frelsuráði Guds; har verða tey, sum verða kallað, dýrmett ella dýrdargjørd.

Tá ið evangeliið kemur til ein, ikki bert í orðum, men í kraft og Heilaga Andanum, tá tekur viðkomandi ímóti orðinum við gleði í Heilaga Andanum og gerst eftirfylgjari Harrans.

Tey í Tessalonika tóku við orðinum, ikki sum menniskjaorði, men sum orði Guds. Orðið vísti eisini kraft sína í teimum trúgvandi í Tessalonika (1. Tess. 2:13).

Tí visti Paulus, at tey vóru útvald av Gudi; tí hetta var veruligt, ikki bert orð, men prógvað við kraft Heilaga Andans og kraft orðsins í teimum.

Albin Jacobsen